مدیریت چرخه عمر محصول یا PLM یک راهکار جامع، یکپارچه و مطمئن جهت مدیریت کل سازمان ازجمله در حوزههای مهندسی و مدیریت اطلاعات میباشد که برای اولین بار در سال 2000 شرکت Dassault Systems مفاهیم آن را در مجموعه نرمافزاری 3DPLM.1 با پلتفرم V5 پیادهسازی نمود. بعد از استقبال و استفاده گسترده شرکت‌هایی بزرگ جهان مانند ایرباس، بوئینگ، رنو، پژو، جگوار و … از نسخه اول مجموعه نرمافزاری مدیریت سهبعدی چرخه عمر محصول(3DPLM.1) که شامل ورژن 5 نرم‌افزارهای مختلف در حوزه CAD/CAM/CAE بود؛ در سال 2008 نسخه دوم مجموعه نرمافزاری مدیریت سهبعدی چرخه عمر محصول بانام 3DPLM.2، و در سال 2013 نیز نسخه سوم آن با نام 3DExperience، برمبنای پلتفرم ورژن 6 به بازار جهانی ارائه گردید. اما در سالهای اخیر به دلیل تفاوت‌های گسترده ساختاری، در صنایع مختلف پلتفرم V6 جایگزین پلتفرم V5 شده، بطوریکه اکنون بیش از 120000 سازمان در حوزههای مختلف علمی و صنعتی در سراسر جهان به‌عنوان مشتری از خدمات نرمافزاری مدیریت چرخه عمر محصول شرکت Dassault Systems استفاده می‌کنند. اما متاسفانه در کشور ما به خوبی دلایل نیاز به استفاده از این مجموعه نرم افزاری توسط سازمانها و صنایع مختلف درک نگردیده است. از مهم‌ترین دلایل عدم شناخت و آگاهی از مفهوم مدیریت چرخه عمر محصول در بین دانشجویان، اساتید و صنعتگران میتوان به عدم وجود نرم‌افزارهای آن به دلیل سالها تحریم کشور، هزینه بالای خرید آن برای سازمان‌های بزرگ و عدم وجود ساختارهای موردنیاز جهت ورود شرکت‌های سازنده این مجموعه نرمافزاری به کشور نام برد. اما درعین‌حال نرم‌افزارهای جزیرهای از این مجموعهها مانند نرمافزار Catia.V5 سالهای متمادی به‌عنوان نرمافزار سازمانی برای شرکت‌های بزرگ و همچنین جامعه دانشگاهی به دلیل کرکشدن و جداسازی از کل مجموعه نرمافزاری مدیریت چرخه عمر محصول بانام 3DPLM.1 مورداستفاده قرار می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال نرمافزار Catia.V5 جزئی از مجموعه نرمافزاری 3DPLM.1 میباشد که در کنار سایر نرم‌افزارهای دیگر مانند نرمافزار Delmia.V5 (شبیه‌سازی مجازی فرایندهای تولید) نرمافزار Enovia.V5 (مدیریت منابع انسانی و دادههای پروژه) نرمافزار Simulia.V5 (توانایی تحلیل انواع مسائل فیزیکی) مورداستفاده بسیاری از شرکت‌های بزرگ خودروسازی، هواپیماسازی و هوافضا، صنایع نظامی و لوازم‌خانگی و ابزارسازی قرار میگرفت اما در ایران به دلیل مسائل ذکرشده و کرکشدن جداگانه نرم‌افزارهای آن و جداسازی نرمافزار Enovia (نرمافزار اصلی در یکپارچه‌سازی سایر نرم‌افزارهای دیگر) استفاده کامل از این مجموعه امکان نداشته و تنها از نرم‌افزارهای آن مانند Catia.V5 یا Delmia.V5 به‌صورت جداگانه استفاده میگردد.
لذا عدم شناخت اکثر مهندسین در گرایش‌های فنی- مهندسی بخصوص رشته‌های مکانیک و صنایع از مفاهیم PLM از یک‌سو و استفاده مداوم از نرم‌افزارهای جزیرهای که مستقیماً بر اساس این مفهوم شکل‌گرفته‌اند (مانند نرمافزار Catia.V5) توسط اکثر دانشجویان، اساتید و صنعتگران از سوی دیگر، و همچنین مزیت‌های فراوان به‌کارگیری سیستم PLM در شرکت‌ها، سازمانها و نیاز صنعت و دانشگاه جهت رشد روزافزون علمی و صنعتی ایران اسلامی، ما را بر آن داشت تا با انتشار دو جلد کتاب بر پایه معرفی و گسترش مفاهیم راهکار PLM خدمت کوچکی به جامعه علمی کشور نماییم.
در سالهای 2013 و 2014 به ترتیب آخرین نسخه کرکشده با پلتفرم V6 از مجموعه 3DPLM.2 (نسخه R2013x) و اولین مجموعه نرمافزاری کرکشده 3Dexperience برمبنای V6 (نسخه R2014x) وارد بازار جهان گردید و به‌سرعت در کشورهای مختلف مورداستفاده عمومی قرار گرفت. اما نبود مرجع مطمئن آموزشی و عدم تست و بررسی عملکرد و چگونگی پیادهسازی نرمافزار در سطح سازمانی به همراه هزینه بالای تهیه و دشوار بودن روش نصب آن از دلایلی بود که باعث شد این مجموعه کمتر به‌طور عمومی در کشور موردتوجه قرار گیرد. اما اکنون از سوی دیگر عدم یکپارچگی سازمانی، نبود نرمافزاری جامع و جدید جهت انجام تمامی فعالیت‌های مهندسی در حوزههای CAD/CAM/CAE، عدم وجود امنیت اطلاعات در سازمان، عدم توانایی در انجام پروژه‌های بزرگ صنعتی به دلیل هزینه‌های زیاد دوباره‌کاری و موازی کاری، ازجمله دلایلی است که شرکت‌های بزرگ کشور به استفاده از این مجموعه تصمیم گرفته‌اند.
در این میان گروه فنی و مهندسی ایژک صنعت پارس با برند تجاری DASME با تکیه‌بر سالها تجربه در زمینه آموزش و انجام پروژه‌ها صنعتی در حوزههای مختلف و با درک صحیح از نیاز جامعه علمی و صنعتی کشور و همچنین شکستن انحصار علمی این مجموعه جهت پیشرفت روزافزون کشور عزیزمان، اقدام به چاپ نخستین مرجع آموزشی از مجموعه نرمافزاری مدیریت سهبعدی چرخه عمر محصول از پلتفرم V6 شرکت Dassault Systems در دو جلد کتاب نموده است که قابل‌استفاده برای مجموعه‌های 3DPLM.2 و 3DExperience میباشد. مهم‌ترین نرم‌افزارهای این مجموعهها در زمینه CAD و PDM نرم‌افزارهای Catia.V6 و Enovia.V6 هستند که نسخه‌های موجود آن‌ها از مجموعه 3DPLM.2 موردبحث این کتاب قرارگرفته‌اند. همچنین باوجود نرمافزار Enovia در این مجموعه سایر نرم‌افزارهای دیگر مانند Simulia، Delmia و … نیز در کنار مجموعه ارائه‌شده در کتاب به‌آسانی قابل‌استفاده میباشد.
نرمافزار Enovia.V6 نیز به‌عنوان سرور و هسته مرکزی در پیادهسازی راهکار PLM عمل مینماید و باعث ایجاد بانک اطلاعاتی واحد و مشترک از دادههای محصول، مدیریت منابع انسانی، تیم‌ها و دادههای طراحی، پروژه‌ها و همچنین تهیه خودکار انواع لیست‌های مواد (BOM) از دادههای طراحی‌شده در نرمافزار Catia.V6 میگردد. با استفاده از این نرمافزار سایر افراد عضو در تیمهای طراحی می‌توانند با نقش‌های مختلف در پروژه‌ها و دپارتمان‌های متفاوت یک سازمان، روند توسعه یک محصول را که تمامی دادههای آن در زمینههای مختلف در یک دیتابیس واحد است را پیش ببرند. Enovia.V6 ساختار پیشنیاز استفاده از سایر نرم‌افزارهای مجموعه نرمافزاری مدیریت سهبعدی چرخه عمر محصول که در فوق معرفی شدند را نیز فراهم مینماید.
این کتاب در دو جلد به مخاطبان گرامی عرضه‌شده است. در جلد اول کتاب به معرفی راهکار PLM و مجموعه نرمافزاری 3DPLM.2 به همراه آموزش کامل و گام‌به‌گام نصب و راه‌اندازی و پیکربندی نرم‌افزارهای Catia.V6 و Enovia.V6 بر روی یک سیستم سخت‌افزاری پرداخته می‌شود. با استفاده از این دو نرمافزار در کنار یکدیگر تمامی افراد شخصی (دانشجویان و اساتید)، شرکت‌ها و دفاتر فنی و مهندسی و حتی سازمان‌های بزرگ قادر خواهند بود تمامی فعالیت‌های مهندسی خود را به‌صورت یکپارچه انجام دهند و قابلیت ذخیرهسازی دادههای نرمافزار Catia.V6 و Enovia.V6 از یک تا هزاران نفر دیگر (در صورت اتصال به این سیستم که برنامه‌های سرور بر روی آن نصب گردیده است) در دیتابیس واحد اطلاعاتی وجود دارد. بدین منظور در DVD9 همراه کتاب در جلد اول برای نخستین بار در کشور نرم‌افزارهای Catia.V6، Enovia.V6، بانک اطلاعاتی SQL Server و سایر نرم‌افزارهای موردنیاز به همراه آتوران اختصاصی نصب و راه‌اندازی مجموعه نرمافزاری مدیریت سهبعدی چرخه عمر محصول یا 3DPLM.2 برای مخاطبان عزیز قرار داده‌شده است.
جلد دوم کتاب نیز شامل مرجع آموزش نرم‌افزارهای Catia.V6 و Enovia.V6، مطابق با سرفصلهای بیان شده در فهرست مطالب میباشد که مخاطب را قادر به استفاده از راهکار مدیریت چرخه عمر محصول (PLM) در روند طراحی، مدیریت اطلاعات و مهندسی تجهیزات صنعتی مینماید.
در پایان جا دارد از تمامی عزیزانی که اینجانب را در تهیه کتاب یاری نمودند، ازجمله خانم هدی انصاری، مژده بهوند، الهه کمایی و آقای محمد شمس جاوی، رضا فریدی، امیر ابن عباس و بخصوص دوست و همکار گرامی مهندس محمد اسدی کمال تشکر را بجا آورم.
خوانندگان گرامی، صاحب‌نظران و دانش‌پژوهان، می‌توانند نظرات خود را در خصوص کتاب حاضر به نشانی پست الکترونیکی plmbook96@gmail.com ارسال و در صورت داشتن هرگونه سؤال با شماره 09163143353 تماس حاصل فرمایند. همچنین جهت کسب اطلاعات بیشتر از سایت www.dasme.co دیدن فرمایید.
پیروز باشید
بهزاد رجبی نژاد